H Johnson & Johnson αποζημιώνει με 6,5 δισ ασθενείς που έπαθαν καρκίνο των ωοθηκών από το ταλκ της

 

medlabnews.gr iatrikanea

Η πρώτη δικαστική απόφαση ήταν το 2019 όπου δικαστήριο στην Καλιφόρνια απέδωσε αποζημίωση 29 εκατομμυρίων λιρών σε μία γυναίκα η οποία ισχυριζόταν ότι ο αμίαντος στη σκόνη ταλκ της εταιρείας Johnson & Johnson της προκάλεσαν καρκίνο.

Εκείνη την απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου του Όκλαντ στην Καλιφόρνια ακολούθησαν περισσότερες από 60.000 αγωγές παγκοσμίως σχετικές με το ταλκ.

Η Johnson & Johnson βρίσκεται αντιμέτωπη με πληθώρα αγωγών, μετά από καταγγελίες πολιτών που ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα ταλκ της προκάλεσαν καρκίνο. 

Η Johnson & Johnson προκειμένου να διευθετήσει σχεδόν όλες τις χιλιάδες αγωγές στις ΗΠΑ, οι οποίες αναφέρουν ότι τα προϊόντα με βάση το ταλκ προκάλεσαν καρκίνο των ωοθηκών, αποφάσιsε να καταβάλει το ποσό των 6,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. 

 Σύμφωνα με το CNBC, αυτές οι περιπτώσεις, προκάλεσαν χρόνια προβλήματα στην J&J, η οποία διατείνεται ότι η βρεφική σκόνη ταλκ- που έχει πλέον καταργηθεί – και άλλα προϊόντα ταλκ, είναι ασφαλή για τους καταναλωτές. 

 Η συμφωνία θα επιτρέψει στην εταιρεία να επιλύσει τις αγωγές μέσω μιας τρίτης κατάθεσης πτώχευσης μιας θυγατρικής εταιρείας, της LTL Management, επισημαίνει το CNBC. Εν συνεχεία, θα ξεκινήσει μια τρίμηνη περίοδος ψηφοφορίας για τους ενάγοντες, με την ελπίδα να επιτευχθεί συναίνεση σχετικά με τη διευθέτηση όλων των σημερινών και μελλοντικών ισχυρισμών για τον καρκίνο των ωοθηκών. 

Το 99% των αγωγών που σχετίζονται με το ταλκ που κατατέθηκαν κατά της J&J και των θυγατρικών της προέρχονται από καρκίνο των ωοθηκών.

Διαβάστε επίσης

Από τι κατασκευάζεται η πούδρα ταλκ και πόσο ασφαλής είναι;

Τραγωδία στην Κρήτη. Περνούσε τον δρόμο με τον 7χρονο γιο της και πέθανε ξαφνικά

medlabnews.gr iatrikanea 

Σοκ και απέραντη θλίψη προκαλεί το τραγικό συμβάν με μία γυναίκα να πεθαίνει την ώρα που διέσχιζε δρόμο κρατώντας τον 7χρονο γιο της…

44χρονη μητέρα πέθανε την ώρα που διέσχιζε το δρόμο και σωριάστηκε στο έδαφος μπροστά στον γιο της, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Συγκεκριμένα,  η άτυχη 44χρονη στο Ηράκλειο, προσπαθούσε να περάσει τον δρόμο Κυρίλλου Λουκάρεως από την πλατεία Κορνάρου απέναντι στο σιντριβάνι, όταν έπεσε νεκρή την στιγμή που συνόδευε το ανήλικο παιδί της. Ο 7χρονος με τη συνοδεία αστυνομικού παρέμεινε σε κοντινή καφετέρια, εμφανώς σοκαρισμένος βλέποντας την μητέρα του να καταρρέει. Η γυναίκα μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ.

H γυναίκα είχε ήδη καταλήξει πριν προλάβει να φτάσει το ασθενοφόρο στο νοσοκομείο. Ο γιος της παρέμεινε με συγγενικό του πρόσωπο. Το παιδί ανέλαβε ο θείος του, που έφτασε στο σημείο αφού παρέλαβε το ασθενοφόρο την άτυχη γυναίκα και έφυγαν όλοι μαζί, επίσης με τη συνοδεία του Αστυνομικού της ομάδας ΔΙΑΣ.

50ο Ετήσιο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο: Τη σημασία της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης τόνισε ο Πρόεδρος του ΙΣΑ

medlabnews.gr iatrikanea

Στην σημασία της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης αναφέρθηκε ο Πρόεδρος του ΙΣΑ Γ.Πατούλης, πλαίσιο του χαιρετισμού του, στην τελετή έναρξης του 50ου Ετήσιου Πανελλήνιου Ιατρικού Συνεδρίου που διεξήχθη στην Αθήνα ( 25-27 Απριλίου 2024), με μεγάλη συμμετοχή.

Ο κ. Πατούλης συνεχάρη τους διοργανωτές τον Πρόεδρο καθηγητή νευρολογίας κ. Σ Παπαγεωργίου και το ΔΣ της Ιατρικής Εταιρίας Αθηνών, για την υψηλού επιπέδου επιστημονική εκδήλωση που κάλυψε τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος σε όλη την ιατρική πρακτική και έρευνα.

«Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΩΝ η μακροβιότερη επιστημονική εταιρεία της Χώρας μας (1835) παράγει σημαντικό έργο στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των γιατρών μας. Ο ΙΣΑ και εγώ προσωπικά, θα είμαστε κοντά στην προσπάθεια του ΔΣ και του προέδρου καθηγητή ΣΩΚΡΑΤΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ. Προχωράμε για μια καλύτερη ΥΓΕΙΑ με καλά εκπαιδευμένους γιατρούς», τόνισε ο κ. Πατούλης.

Ανέβηκε η πίεση; Tι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε για να την ρίξετε; Αρτηριακή υπέρταση. Τι είναι η υπερτασική κρίση;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η μακροχρόνια αυξημένη αρτηριακή πίεση, προκαλεί αρτηριοσκλήρυνση με αποτέλεσμα την στένωση ή απόφραξη των αρτηριών και μειωμένη αιμάτωση σημαντικών οργάνων που μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία της καρδιάς (στεφανιαία νόσος, στηθάγχη ή έμφραγμα) ή του εγκεφάλου (εγκεφαλικό επεισόδιο) ή σε νεφρική βλάβη.

Η αυξημένη πίεση αναγκάζει την καρδιά να δουλεύει πιο σκληρά για να προωθηθεί το αίμα σε όλα τα όργανα του σώματος.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πάχυνση των τοιχωμάτων της καρδιάς (υπερτροφία) και σταδιακά, όσο η αρτηριακή πίεση παραμένει υψηλή, μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια (μια κατάσταση που η καρδιά δυσκολεύεται να στείλει αρκετό αίμα στα όργανα του σώματος).

Αρτηριακή υπέρταση είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης (της πίεσης του αίματος που κυκλοφορεί στις αρτηρίες) σε επίπεδα που μακροχρόνια συνεπάγονται αύξηση του κινδύνου ασθένειας και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα (όπως είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η στηθάγχη ή το έμφραγμα). Όσο υψηλότερη είναι η συστολική (μεγίστη, "μεγάλη") και/ή η διαστολική (ελαχίστη, "μικρή") πίεση, τόσο αυξάνει και ο κίνδυνος. Ωστόσο, τα όρια της αρτηριακής πίεσης που διακρίνουν τα φυσιολογικά από τα υπερτασικά άτομα είναι εκείνα κάτω από τα οποία η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης με θεραπευτική παρέμβαση εξουδετερώνει τον κίνδυνο σε επίπεδο πληθυσμού.

Οι Έλληνες, διατρέχουμε τον υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα μεταξύ των χωρών της Μεσογείου, καθώς όπως τονίζουν οι επιστήμονες έχουν εγκαταλείψει τον παραδοσιακό τρόπο διατροφής και ζωής. 

Το 45-50% του πληθυσμού είναι καπνιστές, έως και το 1/3 του πληθυσμού είναι παχύσαρκοι, το 10% πάσχει από διαβήτη και το 1/3 των Ελλήνων έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Το αποτέλεσμα είναι στην Ελλάδα να έχουμε 20.000 νέα εμφράγματα ετησίως

Φυσιολογικές τιμές της πίεσης

Η Αμερικανική Ένωση για την Καρδιά (American Heart Association - ΑΗΑ) έχει ορίσει ως εξής τις ακόλουθες τιμές πίεσης του αίματος (σε mmHg):

Φυσιολογική αρτηριακή πίεση: 

Κάτω από 120 η συστολική και κάτω από 80 η διαστολική
Προϋπέρταση: 120-139 η συστολική και 80-89 η διαστολική
Υπέρταση Στάδιο 1: 140-159 η συστολική και 90-99 η διαστολική
Υπέρταση Στάδιο 2: 160 και πάνω η συστολική και 100 και πάνω η διαστολική

Συμπτώματα που μπορεί να οφείλονται σε αυξημένη πίεση:

• πονοκέφαλος
• ίλιγγος
• ρινορραγία
• ταχυκαρδία ή καρδιακή αρρυθμία
• κόπωση
• έξαψη
• λαχάνιασμα λόγω σωματικής προσπάθεια, συστήνεται να πηγαίνουμε για μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στο γιατρό.

Όταν η πίεση βρεθεί αυξημένη μήπως πρέπει να πάρω συμπληρωματικά κάποιο φάρμακο;

• Η θεραπεία της υπέρτασης δεν είναι όπως η ασπιρίνη στον πονοκέφαλο. Η χορήγηση συμπληρωματικών φαρμάκων όταν η πίεση βρεθεί αυξημένη, είναι απόλυτα λανθασμένη τακτική και πρέπει να αποφεύγεται. Αυξημένη πίεση δε σημαίνει ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι δυσμενείς επιδράσεις της πίεσης είναι μακροχρόνιες, όπως περίπου οι δυσμενείς επιδράσεις του καπνίσματος.

• Μην πανικοβάλλεστε αν διαπιστώσετε ότι αυξήθηκε η πίεση σας. Συνήθως η αύξηση είναι παροδική και πολλές φορές οφείλεται σε κάποιο άλλο πρόβλημα που προκαλεί αναστάτωση. Επαναλάβετε τη μέτρηση λίγο αργότερα και αν δείτε ότι αυτή επιμένει, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Τι είναι η υπερτασική κρίση και πως αντιμετωπίζεται;

Ένα επεισόδιο υπερτασικής κρίσης (επείγουσα ιατρική κατάσταση) είναι όταν η αρτηριακή πίεση είναι πάνω από 180 η “μεγάλη πίεση” (συστολική), ή πάνω από 110 η “μικρή πίεση” (διαστολική).

• Είναι συνηθισμένη τακτική, όταν η πίεση βρίσκεται πολύ αυξημένη σε τυχαία μέτρηση με αφορμή κάποιο σύμπτωμα (π.χ. πονοκέφαλο ή ζάλη) να χορηγείται «εκτάκτως» κάποιο αντιυπερτασικό χάπι, συχνά υπογλώσσιο. Η τακτική αυτή δεν είναι σωστή και οφείλεται στην απαρχαιωμένη αντίληψη ότι τα εγκεφαλικά επεισόδια προκαλούνται από ρήξη κάποιας αρτηρίας του εγκεφάλου και αιμορραγία λόγω της απότομης αύξησης της πίεσης.

• Ο κίνδυνος απ' την υπέρταση είναι μακροχρόνιος και όχι στιγμιαίος. Με τα χρόνια, η αυξημένη πίεση προκαλεί σκλήρυνση των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνση) και στένωση του αυλού τους από την προοδευτική εναπόθεση χοληστερίνης και ασβεστίου (αθηρωμάτωση). Το αποτέλεσμα είναι τελικά η απόφραξη (θρόμβωση) του αγγείου π.χ. στην καρδιά (οπότε συμβαίνει έμφραγμα) ή στον εγκέφαλο (εγκεφαλικό επεισόδιο). Κατά κανόνα, λοιπόν, η υπέρταση δεν προκαλεί αιμορραγία στον εγκέφαλο αλλά θρομβωτικό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας και όχι απότομης αύξησης της πίεσης.

• Η χρησιμοποίηση υπογλώσσιων χαπιών για την ταχεία μείωση της πίεσης όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά λόγω της απότομης και μεγάλης πτώσης της πίεσης που προκαλεί μπορεί να ελαττώσει την παροχή αίματος από τις στενωμένες αρτηρίες με αποτέλεσμα έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο, ιδίως σε ηλικιωμένους ή αρρώστους με αρτηριοσκλήρυνση. 
Γενικά, υπογλώσσια φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται στην υπέρταση, αλλά μόνο στη στηθάγχη (πόνος στο στήθος από ισχαιμία της καρδιάς).

• Επείγουσα αντιμετώπιση της πίεσης απαιτείται μόνο σε σπάνιες και σοβαρές καταστάσεις στις οποίες χρειάζεται νοσηλεία στο νοσοκομείο. Στις περιπτώσεις αυτές η μεγάλη αύξηση της πίεσης συνήθως συνοδεύεται από πόνο στο στήθος ή δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα σοβαρά συμπτώματα, οπότε η κατάσταση χρειάζεται άμεση αξιολόγηση από γιατρό.

• Η χορήγηση καπτοπρίλης από το στόμα αποτελεί ένα απλό και αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης της υπερτασικής κρίσης. Χορηγείται υπογλωσσίως ή μασιέται και καταπίνεται. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται μετά από 10-30 λεπτά.  Η καπτοπρίλη ήταν ο πρώτος ενεργός από το στόμα αναστολέας του μετατρεπτικού ενζύμου που μελετήθηκε και έχει εγκριθεί για χρησιμοποίηση στην υπέρταση και τη καρδιακή ανεπάρκεια. Ο δεύτερος αναστολέας του μετατρεπτικού ενζύμου από το στόμα που εγκρίθηκε για κλινική χρήση στις ΗΠΑ είναι η εναλαπρίλη που δεν περιέχει σουλφυδρύλιο στο μόριο της (S1-Ι-[1-ethoxycarboxyl-3-phenylpropyi]-L-proline). To φάρμακο αυτό εγκρίθηκε προς χρήση σε ασθενείς με υπέρταση και σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Ο τρίτος αναστολέας του μετατρεπτικού ενζύμου που εγκρίθηκε προς χρήση είναι η λισινοπρίλη (S-l-[N2-carboxyl-3-phenylpro-pyl)-L-Lysyl]-L-proline dihydrate). Περίπου ποσοστό 15 με 25% της λισινοπρίλης απορροφάται μετά τη λήψη από το στόμα.

Ας μη λησμονούμε πως οι ασθενείς με υπέρταση μπορεί να έχουν ταυτόχρονα υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη και αθηρωμάτωση. Η θεραπευτική αντιμετώπιση πρέπει να είναι σφαιρική και να έχει ως στόχο την εξάλειψη των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

Νεαρής ηλικίας άτομα, τα οποία μόνο σημάδια πιθανής υπέρτασης έχουν ή ανησυχούν για λόγους κληρονομικότητας, δεν χρειάζεται να στραφούν από νωρίς στα φάρμακα. 

Ριζικές και μόνιμες αλλαγές στην διατροφή και στον τρόπο ζωής μπορούν να κρατήσουν μακριά τις ασθένειες με τις οποίες συνδέεται η αρτηριακή πίεση.

Διατροφή

Το κάλιο, είναι μία από τις ουσίες που μπορούν να επηρεάσουν την αρτηριακή πίεση, ενώ όσο μειωμένη είναι η πρόσληψη νατρίου (από αλάτι) τόσο καλύτερα μπορεί να είναι τα αποτελέσματα. Επειδή, όμως, το κάλιο δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό είναι απαραίτητη η καθημερινή του πρόσληψη από φρούτα και λαχανικά, όπως καρπούζι, πεπόνι, πορτοκάλι, μπανάνα, κεράσια, μούσμουλα, ροδάκινα, βερίκοκα, κάρδαμο, ρόκα, σέλινο, μαϊντανό. Αντίστοιχα, το νάτριο που προσλαμβάνει κανείς πρέπει να είναι λιγότερο από 3,8 γραμμάρια την ημέρα. Το σκόρδο, στο οποίο αναφέρεται συχνά ο λαός ως «βάλσαμο» για την πίεση, έχει πράγματι μία ουσία, την αλισίνη, η οποία, πέρα από την χαρακτηριστική μυρωδιά που του δίνει, δρα στο ενδοθήλιο των αιμοφόρων αγγείων εξομαλύνοντας την λειτουργία τους. Ωστόσο, για να υπάρξει ικανοποιητικό αποτέλεσμα στην μείωση της πίεσης, θα πρέπει κανείς να καταναλώνει τουλάχιστον έξι με οκτώ σκελίδες σκόρδου καθημερινά –πράγμα σχεδόν απίθανο.

Διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες (ψωμί, ζυμαρικά, ζάχαρη, όσπρια) μπορεί να ωφελήσει σε μείωση της αρτηριακής πίεσης. Άλλωστε, ωφέλιμη για την αρτηριακή πίεση είναι και μείωση πρόσληψης κορεσμένων/ζωικών λιπαρών στο ελάχιστο. Επίσης πέρα από το αλάτι, είναι απαραίτητο να περιοριστεί το αλκοόλ και ο καφές.

Άσκηση

Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας μπορεί να βοηθήσει πολύ άτομα που πάσχουν από αρτηριακή πίεση. Συγκεκριμένα, «30 λεπτά αερόβιας άσκησης την ημέρα με τη μορφή περιπάτου ή γρήγορου βαδίσματος ή ελαφρού τρεξίματος (μόνο σε ασθενείς που μπορούν), 4-5 φορές την εβδομάδα προτείνονται στα πλαίσια των αλλαγών στον τρόπο ζωής ασθενών με αρτηριακή υπέρταση».

Διαβάστε επίσης

• 17 ωφέλιμες τροφές για την υγεία της καρδιάς
• Σκόρδο, ένα φάρμακο της φύσης για την καρδιά, την υπέρταση, κατά των λοιμώξεων και του καρκίνου του παχέως εντέρου
• WHO World Health Day - Υπέρταση (ανασκόπηση)
• Αλλαγές στον τρόπο που μετράμε τη πίεση. Με πόσο έχουμε υπέρταση; Οδηγίες για τη σωστή μέτρηση της πίεσης

Πονόδοντος σε αργία. Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε μέχρι να πάτε στον οδοντίατρο; Τι να κάνετε;

του Γιώργου Κουτσικάκη, Χειρουργού Οδοντιάτρου Μ.Sc., medlabnews.gr iatrikanea

Είναι Σαββατοκύριακο,  είναι  διακοπές των Χριστουγέννων, του Πάσχα ή του καλοκαιριού κι εσείς υποφέρετε από πονόδοντο; 

Ο οδοντογιατρός σας λείπει όπως και οι περισσότεροι συνάδελφοί του ή εσείς λείπετε; 

Τι θα κάνετε;

Κατ’ αρχήν θα αναζητήσετε τηλεφωνικά τον οδοντίατρό σας κι εκείνος θα σας δώσει τις απαραίτητες οδηγίες αν απουσιάζει. Σε κάθε άλλη περίπτωση δεν θα αρνηθεί να σας δεχθεί έστω κι αν είναι αργία. Τον Αύγουστο ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Αττικής τηρεί κατάλογο εφημερευόντων οδοντιάτρων. Τηλεφωνείτε στο σύλλογο και σας παραπέμπει στον εφημερεύοντα της περιοχής σας.

Μέχρι να επισκεφτείτε το ιατρείο  τι φάρμακα θα πάρετε; Κατ’ αρχήν διατηρήστε την ψυχραιμία σας και μην καταπίνετε ότι βρίσκετε μπροστά σας.

Αν ο πόνος είναι συνεχής και έντονος θα καταφύγετε στα εξής παυσίπονα: 

• Παρακεταμόλη  1000mg  συνολικά κάθε 8 ώρες και ενδιάμεσα πάλι ανά 8 ώρες ένα Μη Στεροειδές Αντιφλεγμονώδες Φάρμακο όπως  Ασπιρίνη, Ponstan, Brufen και πολλά άλλα.  
• Το Mesulid λαμβάνεται ανά 12ωρο. Οι δύο παραπάνω κατηγορίες παυσίπονων λειτουργούν διαφορετικά και έτσι ο συνδυασμός τους είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Ποτέ μην τρίβετε ασπιρίνη ή άλλο φάρμακο στα ούλα, ούτε μπουκώματα με οινοπνευματώδη. Αυτό που θα επιτύχετε είναι έγκαυμα στα ούλα, συνεπώς ένα επιπρόσθετο πρόβλημα.

Αν διαπιστώσετε πρήξιμο, ή αν μπορείτε να προσδιορίσετε με σαφήνεια ποιο δόντι είναι επώδυνο ιδιαίτερα στο δάγκωμα, ή το νιώθετε ‘’σαν να επιμηκύνετε’’ τότε και μόνο τότε θα καταφύγετε στην αντιβίωση παράλληλα με τα παυσίπονα.  

Αντιβιοτικά ευρέως φάσματος όπως Αμοξισιλίνη 500mg σε συνδυασμό με Flagyl ή Augmentin 625mg  ανά 8ωρο για 5 τουλάχιστον μέρες αποτελούν τη θεραπεία εκλογής.

Οι δόσεις καθορίζονται ανάλογα με το σωματικό βάρος, κατά συνέπεια είναι μικρότερες στα παιδιά, ενώ η συχνότητα παραμένει η ίδια.

Μην υπερβαίνετε τις  συνιστώμενες δόσεις, κανένα φάρμακο δεν είναι εντελώς αθώο.

Συνυπολογίζετε πάντοτε τυχόν άλλα φάρμακα που παίρνετε, όπως και τυχόν αλλεργίες  και συμβουλευτείτε τον ιατρό που σας παρακολουθεί.

Μην βάζετε ζεστά επιθέματα στο πρόσωπο σε περίπτωση αποστήματος.

Αν έχετε πόνο από φρονιμίτη που ανατέλλει κάνετε μπουκώματα  με χλιαρό αλατόνερο, ή ένα αντιμικροβιακό διάλυμα και  καθαρίζετε προσεκτικά την περιοχή με μαλακή οδοντόβουρτσα.

Αν ένα μπροστινό δόντι πεταχτεί έξω σε ένα παιδί, φυλάξτε το μέσα σε ένα μπουκαλάκι με γάλα, ώστε ο οδοντίατρος να μπορέσει να το αναφυτεύσει.

Συμπερασματικά θα λέγαμε όταν ταξιδεύετε προνοήστε να έχετε μαζί σας τα προαναφερόμενα φάρμακα για έκτακτη ανάγκη. Πριν από τις διακοπές ή τις αργίες φερθείτε συνετά. Επισκεφτείτε τον οδοντίατρο και αντιμετωπίστε οποιοδήποτε πρόβλημα έχετε εγκαίρως!

Γιώργος Κουτσικάκης, Χειρουργός Οδοντίατρος Μ.Sc.

 τηλ 210-8056112

http://www.dentistpefki.gr

E-mail: gkoutsikakis@hotmail.com

Διεύθυνση Οδοντιατρείου :  Υψηλάντου 11, Πεύκη

Διαβάστε επίσης

• Άφθες, οι ενοχλητικές πληγές στο στόμα. Τι πρέπει να κάνετε;
• Πονόδοντος, Στοματικός πόνος. Ποιές μπορεί να είναι οι αιτίες του; Γιατί πρέπει να πάτε στον οδοντίατρο όσο υπάρχει πόνος;
• Χρήσιμες πληροφορίες για τα λευκά σφραγίσματα. Ποια τα πλεονεκτήματά τους;
• 21 καλές συνήθειες και συμβουλές για καταπληκτικά δόντια
• Γνωρίζω το Στόμα μου και το Φροντίζω. Τι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε γερά δόντια και ούλα
• Απώλεια δοντιού, αιτία, συνέπειες, πρόληψη, αντιμετώπιση. Πώς και γιατί χάνεται ένα δόντι;
• 5 σημάδια ότι χρειάζεστε καλύτερη στοματική υγιεινή. Κανόνες στοματικής υγιεινής (video)

Γιώργου Κουτσικάκη

Dr.

Μ.Sc.

http://www.dentistpefki.gr

Τι είναι το Λεμφοίδημα και σε ποιες παθήσεις παρουσιάζεται; Ποια τα συμπτώματα εκτός από το έντονο πρήξιμο; Τι μπορείτε να κάνετε για την αντιμετώπιση του;

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Λεμφοίδημα ονομάζεται η διόγκωση (οίδημα), κάποιας περιοχής του σώματος, συνήθως του άνω ή κάτω άκρου, λόγω της απουσίας ή της δυσλειτουργίας των λεμφαδένων ή των λεμφαγγείων.

Το λεμφοίδημα αλλάζει δραματικά την ποιότητα ζωής των ασθενών που τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν που να αναζητήσουν βοήθεια. Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της Χρόνιας Φλεβικής Ανεπάρκειας είναι η πρόληψη ενώ η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η ολιστική. Το λεμφοίδημα είναι μια σοβαρή νόσος, η οποία από την στιγμή της εμφάνιση του δημιουργεί όχι μόνο έντονα ψυχολογικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αισθητική του άκρου, αλλά επηρεάζει σημαντικότατα την ποιότητα ζωής του ασθενούς και των σχέσεων του με τους άλλους ανθρώπους.

Το λεμφικό σύστημα αποτελεί τμήμα του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού. Αποτελείται από ένα δίκτυο αγγείων το οποίο μεταφέρει το ενδιάμεσο υγρό και τα συστατικά του, από το μεσοκυττάριο χώρο πίσω στη φλεβική κυκλοφορία, αφού πρώτα καθαρισθεί από τους παθογόνους οργανισμούς μέσα στους λεμφαδένες. Το λεμφικό φορτίο (λέμφος) αποτελείται από πρωτεΐνες, νεκρά κύτταρα, νερό, λίπος, άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού. Οι λεμφαδένες παίζουν το ρόλο «φίλτρου» για τον οργανισμό συμμετέχοντας στην ανοσολογική δραστηριότητα και συμβάλλουν στην προστασία από τις λοιμώξεις.

Εκτός από τα αιμοφόρα αγγεία, δηλαδή τις αρτηρίες που φέρνουν το αίμα από την καρδιά προς τους ιστούς και τις φλέβες που το επιστρέφουν προς την καρδιά, υπάρχουν στο σώμα μας και τα λεμφοφόρα αγγεία, ή λεμφαγγεία, που ανήκουν στο λεγόμενο λεμφικό σύστημα. Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από όλα τα λεμφαγγεία και τους λεμφαδένες του σώματος. Τα λεμφαγγεία συλλέγουν ένα υγρό (τη λέμφο), που αποτελείται από πρωτεΐνες, νερό, λιπίδια και απόβλητες ουσίες από τα κύτταρα του σώματος, και το μεταφέρουν στους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι σταθμοί στη ροή της λέμφου, όπου φιτράρεται από τα άχρηστα προϊόντα και τα ξένα υλικά, και μετά επιστρέφει στην κυκλοφορία του αίματος.

Αν το λεμφικό σύστημα ενός μέλους δεν έχει αναπτυχθεί καλά ή αν αποφραχθεί (δηλαδή, κλείσει εντελώς) από κάποια αιτία, τότε μπορεί να γίνει συσσώρευση υπέρμετρης ποσότητας λέμφου στο μέλος και να εμφανιστεί το λεμφοίδημα.

Το λεμφοίδημα παρατηρείται είτε ως νόσος συγγενούς αιτιολογίας, είτε μετά τον λεμφαδενικό καθαρισμό μιας περιοχής, δηλαδή την αφαίρεση των λεμφαδένων για τον έλεγχο του καρκίνου μιας γειτονικής περιοχής.

Η πιο συχνή αιτία είναι να γεννηθήκατε χωρίς αρκετά λεμφαγγεία. Αυτό είναι το πρωτοπαθές λεμφοίδημα. Οι γυναίκες προσβάλλονται τρεις φορές συχνότερα από τους άνδρες, και το αριστερό κάτω μέλος συχνότερα από το δεξί, ενώ τα άνω μέλη σπανίως. Μερικές φορές προσβάλλεται μόνο το ένα μέλος, ενώ συνήθως το ένα είναι πιο πρησμένο από το άλλο.

Αν υπάρχουν πολύ λίγα λεμφαγγεία, το πρήξιμο μπορεί να αρχίσει στην εφηβεία ή και νωρίτερα. Σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, τα λεμφαγγεία τα βγάζουν πέρα για μερικά χρόνια και το πρόβλημα εμφανίζεται αργότερα. Αν εμφανιστεί πριν την ηλικία των 35 ετών, το λεμφοίδημα ονομάζεται πρώιμο (είναι συχνότερο), ενώ αν εμφανιστεί μετά τα 35, όψιμο.

Η έναρξη του λεμφοιδήματος είναι συχνά ύπουλη και προοδευτική και μπορεί να κάνει την εμφάνισή του σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση στους λεμφαδένες, μήνες ή ακόμη και χρόνια μετά την επέμβαση. Το λεμφοίδημα εμφανίζεται συχνότερα σε εκείνη την ομάδα των ασθενών που χρειάστηκε να υποβληθούν και σε συμπληρωματική ακτινοθεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση του λεμφαδενικού καθαρισμού.

Το συγγενές λεμφοίδημα από την άλλη, αποτελεί την κατάσταση όπου οι ασθενείς γεννιούνται με απλασία ή υποπλασία των λεμφαδένων της βουβωνικής ή της μασχαλιαίας χώρας και σταδιακά μέσα στα επόμενα χρόνια εμφανίζουν διόγκωση των άκρων.

Η πρόοδος της ασθένειας περιλαμβάνει πάχυνση του δέρματος του πάσχοντος μέλους, αυξημένη παρουσία κυστιδίων, αλλαγές του χρώματος του δέρματος και συχνές τοπικές λοιμώξεις. Οι υποτροπιάζουσες υποκλινικές λοιμώξεις οδηγούν σε σταδιακή ανάπτυξη ίνωσης και περαιτέρω διακοπή της λεμφικής κυκλοφορίας. Η περιορισμένη τοπική υγιεινή προκαλεί δευτερογενείς λοιμώξεις και εξέλιξη της νόσου σε ελεφαντίαση.

Το πρήξιμο μπορεί να αφορά το (άκρο) πόδι, τα δάκτυλα, την κνήμη ή και ολόκληρο το κάτω μέλος. Στην αρχή το πρήξιμο παρατηρείται μόνο στο τέλος της ημέρας και υποχωρεί με τη νυκτερινή κατάκλιση. Όμως, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, το υγρό μένει μόνιμα στο μέλος με συνέπεια την αύξηση της μάζας του λίπους και τη δημιουργία ινώδους ιστού. Το δέρμα παχαίνει και σκληραίνει, αλλά συνήθως δεν εμφανίζονται δερματικές αλλοιώσεις.

Μερικές φορές, μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα όπως ήπιος πόνος και αίσθημα βάρους ή σφιξίματος.

Το λεμφοίδημα μπορεί να γίνεται εντονότερο όταν ο καιρός είναι ζεστός, μετά από παρατεταμένη χρήση του μέλους ή πριν από την έμμηνο ρύση.

Άλλες αιτίες λεμφοιδήματος

Λεμφοίδημα μπορεί να συμβεί σε ασθενείς με βλάβη των λεμφαγγείων ενός άνω ή κάτω μέλους, που οφείλεται σε εγχείρηση, τραύμα, ακτινοθεραπεία για καρκίνο, καρκινική προσβολή των λεμφαδένων, αρθρίτιδα (ρευματοειδής, ψωριασική), δήγμα εντόμου ή φιδιού.

Ενδέχεται επίσης το λεμφοίδημα να είναι το αποτέλεσμα οξείας λοίμωξης. Τότε εκδηλώνεται απότομα και συνοδεύεται από ψηλό πυρετό και ρίγη. Το μέλος είναι πρησμένο, ερυθρό και θερμό, ενώ μπορεί να εμφανιστούν ερυθρές γραμμές στο δέρμα (λεμφαγγειΐτιδα) και οι λεμφαδένες της περιοχής να είναι διογκωμένοι και ευαίσθητοι.

Υπάρχουν τέλος μερικά πολύ σπάνια τροπικά παράσιτα που προσβάλλουν και κλείνουν τα λεμφαγγεία (Φιλαρίαση). Αυτά δεν ζουν στην Ευρώπη.

Οι παραπάνω τύποι λεμφοιδήματος ονομάζονται δευτεροπαθές λεμφοίδημα.

Συμπτώματα

Εκτός από τη δυσμορφία από το πρήξιμο, το λεμφοίδημα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ειδικά αν δεν διατηρείται υπό έλεγχο.

Χωρίς θεραπεία στο χρόνιο λεμφοίδημα, το δέρμα παχαίνει και μπορεί να εμφανίσει μικρές φυσαλίδες. Ακόμη και ένας μικροτραυματισμός, όπως σχάση, γρατζουνιά, δήγμα εντόμου ή μυκητιάση των δακτύλων του ποδιού, μπορεί να προκαλέσουν λοίμωξη. Η λοίμωξη του λίπους κάτω από το δέρμα ονομάζεται κυτταρίτιδα. Επανειλημμένα επεισόδια κυτταρίτιδας προκαλούν περαιτέρω βλάβη των λεμφαγγείων. Πρέπει να παίρνετε στα σοβαρά κάθε πληγή όσο μικρή κι αν είναι.

Σε λεμφοίδημα άκρου ποδός, η δημιουργία άτονων ελκών (δηλαδή, πληγών που δεν κλείνουν) είναι σπάνια αλλά μπορεί να συμβεί.

Προοδευτική αύξηση του όγκου (οίδημα) του μέλους, αρχικά περιφερικά και αργότερα και προς τα κεντρικά σημεία.

Ασύμμετρο οίδημα (ένα μέλος).

Αίσθημα βάρους, δυσκαμψίας και δυσλειτουργίας.

Σκλήρυνση των μαλακών ιστών (αύξηση συνδετικού ιστού).

Πιθανές αλλαγές της επιδερμίδας λόγω λοιμώξεων ή υπερκεράτωσης.

Χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση, το οποίο εξαφανίζεται μετά την παύση αυτής.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Το λεμφοίδημα μπορεί συνήθως να διαγνωστεί με βάση το ιστορικό και την αντικειμενική εξέταση μόνο. Όμως όταν η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη, απαιτούνται εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες αιτίες του πρηξίματος. Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια μπορεί να αποκλειστεί με υπερηχογράφημα triplex φλεβών του μέλους. Η ύπαρξη μάζας στην κοιλιά που πιέζει φλέβες ή λεμφαγγεία μπορεί να αποκλειστεί με απλό υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία.

Η εξέταση που μπορούμε να κάνουμε για επιβεβαίωση της διάγνωσης του λεμφοιδήματος είναι το σπινθηρογράφημα των λεμφαγγείων (ή λεμφαγγειογραφία με ραδιοϊσότοπα). Γίνεται ένεση πολύ μικρής ποσότητας ραδιενεργού υγρού μεταξύ των δακτύλων και των δυο ποδιών, το οποίο προσλαμβάνεται από το λεμφικό σύστημα. Παίρνουμε εικόνες των κάτω μελών με γ-camera κάθε λίγο. Με αυτή την τεχνική μετράται η ταχύτητα με την οποία μεταφέρεται το υγρό διαμέσου του λεμφικού συστήματος προς τα πάνω και προσδιορίζεται κάθε καθυστέρηση. Η εξέταση αυτή έχει μεγάλη ακρίβεια, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις είναι περιττή, αφού η διάγνωση γίνεται συνήθως κλινικά.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Λεμφολογική Εταιρεία καθορίστηκαν τα στάδια στα οποία κατατάσσονται οι ασθενείς που πάσχουν από λεμφοίδημα.

Ο διαχωρισμός της ασθένειας σε στάδια βοηθάει στην εφαρμογή της κατάλληλης θεραπευτικής μεθόδου σε κάθε περίπτωση. 

Στάδιο 0

Είναι η υποκλινική κατάσταση όπου τα λεμφαγγεία έχουν τραυματιστεί και η λεμφική οδός έχει διαταραχθεί. Δεν παρατηρείται οίδημα στην πάσχουσα περιοχή, όμως οι ασθενείς βρίσκονται σε κίνδυνο ανάπτυξης λεμφοιδήματος μήνες ή και χρόνια αργότερα. Σε περίπτωση εμφάνισης στοιχείων λεμφοιδήματος η άμεση αντιμετώπιση μπορεί να ελέγξει ικανοποιητικά την πρόοδο της νόσου.

Στάδιο Ι ή αναστρέψιμο στάδιο

Αποτελεί πρώιμο στάδιο λεμφοιδήματος και εμφανίζεται με συσσώρευση λέμφου πλούσιας σε πρωτεϊνη στην πάσχουσα περιοχή που όμως αποκαθίσταται με ανύψωση του μέλους. Επίσης εμφανίζεται ήπιο εντύπωμα μετά την πίεση, που όμως εξαφανίζεται σχεδόν άμεσα. Στο στάδιο Ι το λεμφοίδημα επιστρέφει σύντομα μετά την επανατοποθέτηση του άκρου στη φυσιολογική του θέση. Η έγκαιρη θεραπεία σε αυτό το στάδιο μπορεί να ελέγξει συχνά την κατάσταση και να αποτρέψει την επιδείνωση του λεμφοιδήματος.

Στάδιο ΙΙ ή μη αναστρέψιμο στάδιο

Χαρακτηρίζεται από εμφάνιση έντονου οιδήματος και δημιουργίας ίνωσης. Δεν δημιουργούνται εύκολα εντυπώματα από πίεση λόγω της σκληρίας του μέλους. Η ανύψωση του πάσχοντος άκρου δεν μειώνει το οίδημα. Στο στάδιο αυτό σταδιακά εμφανίζεται αύξηση της ίνωσης και της σκληρίας και επιδείνωση του λεμφοιδήματος με αλλαγές στην εμφάνιση του δέρματος.

Στάδιο ΙΙΙ ή Λεμφοστατική Ελεφαντίαση

Αποτελεί το πλέον προχωρημένο στάδιο λεμφοιδήματος με εικόνα ελεφαντίασης. Στο στάδιο αυτό δεν δημιουργούνται εντυπώματα, η ίνωση είναι πολύ έντονη και το πάσχον δέρμα εμφανίζει θηλώματα και υπερκερατωσικές βλάβες.

Ποια είναι η θεραπεία;

Το λεμφοίδημα είναι χρόνιο πρόβλημα. Δεν υπάρχουν συντηρητικά ή χειρουργικά μέτρα που θα αποκαταστήσουν πλήρως το προσβεβλημένο μέλος. Όμως πρέπει να διατηρείται υπό έλεγχο ώστε να μη συμβούν επιπλοκές αργότερα.

Ο σκοπός της θεραπείας είναι: 

• Μείωση του όγκου του μέλους 

• Αποκατάσταση της κινητικότητας και του εύρους κίνησης των αρθρώσεων 

• Αποτροπή μολύνσεων 

• Βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς 

• Βελτίωση της αισθητικής του ασθενούς 

Ο κύριος στόχος είναι ο έλεγχος του οιδήματος. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διατήρηση του μέλους σε ανάρροπη θέση, την πιεστική επίδεσή του με επιδέσμους ή κατάλληλες κάλτσες, το μασάζ λεμφικού τύπου και τη χρήση αντλιών με αεροθαλάμους διαλείπουσας συμπίεσης. Ο ασθενής πρέπει να φορεί την ελαστική συμπίεση σταθερά σ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σπανίως μπορεί να βοηθήσουν τα διουρητικά.

Διατήρηση του μέλους σε ανάρροπη θέση και τακτική άσκηση –  Όποτε ανυψώνετε το πόδι σας, τα υγρά αποστραγγίζονται απ’ αυτό. Βάζετε το πόδι σας ψηλά οποτεδήποτε μπορείτε. Ανυψώστε το κάτω μέρος του κρεβατιού σας (περίπου 15 εκ.), ώστε τα πόδια να είναι λίγο ψηλότερα από το κεφάλι. Η άσκηση, όπως το βάδισμα, σε συνδυασμό με τις παρακάτω θεραπείες θα είναι επίσης ευεργετική.

Πιεστική επίδεση του μέλους με επιδέσμους ή κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης – Η συμπίεση απαιτείται για να απομακρύνει το υγρό από τα κάτω μέλη σας όταν στέκεστε. Αρχικά θα απαιτηθούν επίδεσμοι, για να απομακρύνουν το χειρότερο μέρος του πρηξίματος, πριν χρησιμοποιηθούν οι κάλτσες.

Αν βάλετε τις κάλτσες ενώ το πόδι είναι πολύ πρησμένο, δεν θα εφαρμόσουν καλά και γι’ αυτό είναι σημαντικό προηγουμένως να μειώσετε το πρήξιμο με κάποιο τρόπο (π.χ. με ελαστική επίδεση ή με χρήση αντλίας διαλείπουσας συμπίεσης).

Οι κάλτσες για λεμφοίδημα θα πρέπει να εφαρμόζουν κατάλληλα και βέβαια να είναι πολύ πιο σφικτές από τις συνηθισμένες κάλτσες. Αν το πρήξιμο περιορίζεται κάτω από το γόνατο, μπορείτε να χρησιμοποιείτε κάλτσα κάτωθεν γόνατος. Συνήθως χρησιμοποιούμε κλάσης 2 (25-35 mmHg) ή κλάσης 3 (35-45 mmHg), όμως μπορεί να απαιτηθεί και η πιο ισχυρή κλάση 4 (45-60 mmHg).

Χρήση αντλίας με αεροθαλάμους διαλείπουσας συμπίεσης [External Pneumatic Compression, EPC] – Παρά τη χρήση συμπιεστικών καλτσών μερικοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι υπάρχει κάποιο πρήξιμο στο τέλος της ημέρας. Η συσκευή EPC είναι μια μπότα με αεροθαλάμους που φουσκώνει και ξεφουσκώνει και αποστραγγίζει το υγρό από το μέλος. Η συσκευή χρησιμοποιείται συνήθως το βράδυ για να διώξει το υγρό που μαζεύτηκε παρά τη χρήση της κάλτσας.

Αν ο ιατρός σας πιστεύει ότι χρειάζεστε αυτή τη θεραπεία, καλό είναι να δοκιμάσετε μια τέτοια συσκευή πριν αποφασίσετε να την αγοράσετε.

Μασάζ «λεμφικού τύπου» – Σε αρκετές περιπτώσεις, το λεμφοιδηματικό μέλος μπορεί να ωφεληθεί από τέτοιο μασάζ, υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται σωστά από κατάλληλα εκπαιδευμένο θεραπευτή. Αυτή η θεραπεία δεν ενδείκνυται αν υπάρχει οξεία φλεγμονή, κακοήθης όγκος, θρόμβωση ή μείζον καρδιακό πρόβλημα.

Μπορεί να γίνει εγχείρηση για λεμφοίδημα;

Μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις. Σχεδόν όλες οι χειρουργικές επεμβάσεις για λεμφοίδημα συνοδεύονται από εκτεταμένες ουλές και δεν συνιστώνται για μικρού ή μέτριου βαθμού λεμφοίδημα.

Σε επιλεγμένους ασθενείς με μεγάλου βαθμού λεμφοίδημα που δεν ανταποκρίνονται καλά στη συντηρητική θεραπεία, μπορεί να προσφέρει μεγάλης διάρκειας όφελος μια νεότερη χειρουργική μέθοδος που ονομάζεται περιμετρική λιποαναρρόφηση

Τι μπορεί να κάνετε για να μην επιδυνωθεί το λεμφοίδημα;

Αν το λεμφικό σύστημα των κάτω μελών δε λειτουργεί καλά, είναι σημαντικό να φροντίζετε τα πόδια σας με μεγάλη επιμέλεια.

• Απαιτείται τακτική υγιεινή του δέρματος, ιδίως στις πτυχές του και μεταξύ των δακτύλων για πρόληψη λοιμώξεων. Είναι σημαντικό να θεραπευτεί ενωρίς κάθε λοίμωξη, περιλαμβανομένης και της μυκητίασης. Κάθε λοίμωξη είναι δυνατό να καταστρέψει λεμφαγγεία και να χειροτερέψει το πρήξιμο. Σε περίπτωση υποτροπιάζουσας λοίμωξης του δέρματος, μπορεί να απαιτηθεί να πάρετε αντιβιοτικά σε μικρή δόση αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα
• Να αποφεύγετε κοψίματα, γρατζουνιές, δήγματα εντόμων, διαστρέμματα, εγκαύματα κλπ. Ακόμη και ο ελάχιστος μικροτραυματισμός πρέπει να αντιμετωπίζεται σοβαρά
• Διατηρείτε φυσιολογικό σωματικό βάρος
• Προσπαθείτε να ασκείστε τακτικά, περιορίζοντας την ορθοστασία και την καθιστική ζωή
• Φυσικά, μην αμελείτε τη χρήση της κάλτσας σας

Η Διατροφή

Η Διατροφή και ο μεταβολισμός είναι σημαντικοί παράγοντες στην επιτυχία της θεραπείας του λεμφοιδήματος.

Πρώτη και πιο βασική συμβουλή είναι η λήψη αρκετής ποσότητας υγρών. Ο ασθενής θα πρέπει να λαμβάνει ως δύο λίτρα νερό την ημέρα. Τα ροφήματα από βότανα επίσης συστήνονται για την κάλυψη των αναγκών σε υγρά.

Περιορίστε το αλάτι γιατί προκαλεί κατακράτηση νερού στο σώμα. Ο ασθενής πρέπει να προσέχει και το 'κρυμμένο' αλάτι σε πιάτα τυριού και κρέατος, όπως και σε άλλες τροφές.

Πρόσθετα, αν ο ασθενής είναι υπέρβαρος, συστήνεται μια δίαιτα φτωχή σε θερμίδες και  πρωτεΐνες. Προσοχή στην υπερβολική κατανάλωση κρέατος!

Πηγές 
Medifocus Guidebook on Lymphedema, 
Ζαχαρίας Ανδρουλάκης, Aγγειοχειρουργός
www.angioparemvasi.gr/aggeiakes-pathiseis/lemfoidima/

Διαβάστε επίσης

Πότε διογκώνονται (πρήζονται) οι λεμφαδένες; Πόσο επικίνδυνο είναι; Ποιες εξετάσεις βοηθούν στην διάγνωση;

Τι είναι ο φρουρός λεμφαδένας; Σε τι χρησιμεύει και πώς γίνεται η ανίχνευση του; Ποια τα οφέλη της βιοψίας και ποια η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου;